حضرت علی ( ع ) می فرماید: من عرفه نفسه فقد عرفه ربه
یعنی هر کسی خودش را شناخت خدایش را خواهد شناخت . این در حالی است که در دهه های اخیرروان شناسان در بررسی اختلال های رفتاری و انحراف های اجتماعی به این نتیجه رسیده اند که بسیاری از اختلال ها و آسیب ها در ناتوانی برخی افراد در تحلیل های خود از موفقیت ریشه دارند . برای اکثر ما توصیف ویژگی های اخلاقی و رفتاری خودمان برای دیگران کار سخت و دشواری است . به عنوان مثال ممکن است پاسخ به این سوال که چه کسی هستیم سخت و دشوار باشد. اکثر ما فقط در مورد ویژگی های کلی و عمومی خود از جمله سن جنسیت وضعیت شغلی و ..... خود صحبت می کنیم و از ویژگی های شخصیتی و رفتاری خود اطلاعات کافی و مناسبی نداریم. مثلا نمی دانیم که چه کارهایی را می توانیم خوب انجام دهیم؟چه ویژگی های اخلافی منفی داریم؟ علایق و اولویت های زندگی ماچیست؟ چه چیزهایی ما را ناراحت یا خوشحال می کند؟ رشد خود آگاهی به ما کمک می کند تا دریابیم که تحت فشار روانی قرار داریم یا نه و این معمولا پیش شرط و شرط ضروری برای روابط اجتماعی و روابط بین فردی موثر و همدلانه است.
ویژگی های افراد خود آگاه
برای خود ارزش قایل هستند
از روحیه انتقاد پذیری برخوردارند .
نسبت به ارزش ها و اعتقادات شان آگاهی کامل دارند و از آن دفاع می کنند .
احساس خشنودی و رضایت خاطر زیادی دارند .
در مقابل فشار و ضربه های روانی اجتماعی مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند .
به دنبال سرزنش یا تحقیر دیگران نیستند بلکه با دیگران با احترام برخورد می کنند .
اغلب از روحیه مثبت اندیشی برخوردارند .
روحیه همکاری و مشارکت بالایی دارند .
از مشورت با دیگران و افراد صاحب نظر استقبال می کنند .
-امروزه شناخت و آگاهی انسان از خود نیازمند دانش و روش است. چون انسان هزاره سوم بیش از هر دوره دیگری با ارتباطات و فناوری گره خورده شناخت وی از خود مستلزم بررسی و ارزیابی صحیح از خود است